Meentweg 60 Bussum

Bertha Hedwig”Olle” Heidt-Stamm
Keulen 2 december 1883 – Bussum 6 oktober 1957

Alfred Heidt
Keulen 3 mei 1909 – Midden-Europa 31 maart 1944

Evaline Heidt-Workum
Amsterdam 30 oktober 1906 – Auschwitz 22-oktober 1943

Op 30 oktober 1933 vestigt de dan 24-jarige Alfred Heidt zich in Bussum. Hij gaat uiteindelijk wonen op het adres Meentweg 60. Daar vestigt hij zich op 14 maart 1938. Hij is afkomstig uit Keulen en begint een handel in glas- en zilverwerk voor de horeca. Veel Duitse joden ontvluchtten hun land in die tijd. De anti-joodse maatregelen daar worden steeds harder. In januari 1933, het jaar dat Alfred Heidt naar Nederland kwam, kwam Hitler aan de macht. Diezelfde maand leidt de brand in de Rijksdag tot de vestiging van de nazi-dictatuur. Twee maanden later wordt een officiële boycot van joodse producten afgekondigd.

Alfred Heidt en vele andere joden vinden het raadzaam hun land te verlaten. Zijn moeder, Bertha Heidt – Stamm, gaat niet mee. Ze is weduwe. Haar man, Salomon Heidt, is op 28 november 1932 overleden. Maar een paar jaar na het vertrek van haar zoon besluit ze hem toch te volgen en trekt bij hem in. In januari 1936 werd zij ook ingeschreven in Bussum.

Op 29 januari 1941 trouwde haar zoon met Evaline Workum uit Haarlem. Zij werkt als typiste.

Evaline en Alfred Heidt tijdens een winterse vakantie.

Op dat moment zijn ook in Nederland al anti-joodse maatregelen van kracht. Er worden geen joodse ambtenaren meer aangenomen. Later worden ze allemaal ontslagen. Joden mogen niet meer naar de markt. En een paar weken voor hun huwelijk, op 7 januari 1941, vaardigt de Nederlandse Bioscoopbond een verbod af voor joden om naar de bioscoop te gaan. De dreiging neemt toe, ook hier.

Alfred, zijn vrouw en moeder besluiten onder te duiken. De onderduik van Alfred en zijn vrouw valt op te maken uit een opsporingsbericht dat de politie in dergelijke gevallen verspreidt: Alfred werd er van verdacht van woonplaats te zijn veranderd ‘zonder de daartoe vereiste vergunning te hebben’. Maar ook die onderduik zou het leven van Alfred en zijn vrouw niet redden. Ze werden opgepakt en via Westerbork op de trein gezet naar hun levenseinde. Evaline werd vermoord in Auschwitz op 22 oktober 1943. Alfred is op een niet bekende plek in Midden-Europa omgekomen op 31 maart 1944.

Zijn moeder Bertha, door iedereen Olle genoemd, overleefde de oorlog dankzij haar onderduik in Lemmer, Friesland.

“Olle” Heidt-Stamm na de oorlog.

Na de oorlog keerde ze terug naar haar woning aan de Meentweg. Daar kreeg ze ook in 1947 de verklaring dat zij, als Duitse, géén vijand was geweest. In 1957 is ze overleden. Ze ligt begraven op de joodse begraafplaats in Bussum.

De grafsteen van Bertha Heidt-Stamm.

Op de grafsteen staan ook de namen van haar zoon Alfred en schoondochter Evaline.

Voor Evaline en haar moeder en broer zijn in november 2023 ook struikelstenen gelegd in Haarlem, waar ze woonden.

Bronnen: Joods Monument, Gooi en Vecht Historisch, Open Archieven, 100 jaar Joods Bussum, Oorlogsbronnen, Yad Vashem, Oorlogsgravenstichting.