Mecklenburglaan 90 Bussum
Friederike Alice Holzmann-Goldschmidt
Hannover 18 mei 1881 – Auschwitz 19 februari 1943
Elisabeth Kratzenstein-Holzmann
Berlijn 21 december 1905 – Auschwitz 23 juli 1943
In 1933 komt Hitler aan de macht in Duitsland. In april wordt een boycot van joodse winkeliers afgekondigd, het is de eerste van een hele serie anti-joodse maatregelen. Voor veel joden aanleiding om Duitsland te ontvluchten. Zo ook voor Friederike (Frieda) Holzmann-Goldschmidt, haar dochter Elisabeth en de vriend van haar dochter, Leon Kratzenstein. In 1934 vluchten zij vanuit Berlijn naar Nederland.
Friederieke is dan 52 jaar oud. Ze is de weduwe van Max Mozes Holzmann die in 1925 is overleden.
De drie komen terecht in Arnhem. Leon Kratzenstein maakt naam als grafisch kunstenaar en illustrator voor verschillende uitgeverijen. Dat doet hij onder de naam Leon Holman.
Op 22 december 1937 trouwen Elisabeth – haar roepnaam is Lea – en Leon in Den Haag. Het lijkt erop dat zij niet op hetzelfde adres wonen, waarom is niet duidelijk. Leon en Elisabeth krijgen geen kinderen.
Leon woont achtereenvolgens in Haarlem, Den Haag, Hoevelaken en Zeist, waar hij tijdens de oorlog les geeft aan de Middelbare Joodse Kunstnijverheidschool W.A. van Leer. In Zeist ligt voor hem een gedenksteen.
In december 1940 verhuizen Elisabeth en haar moeder Friederieke vanuit Arnhem naar de Mecklenburglaan 90 in Bussum. Elisabeth werkt als coupeuse voor de firma Bokma aan de Keizersgracht in Amsterdam.
Inwonendenkaart Mecklenburglaan 90 Bussum waar de inschrijving van Friederike en Elisabeth op staat.
Eind augustus 1942 verhuizen Elisabeth en Friederieke – waarschijnlijk gedwongen – naar de Blauwe Distelweg in Amsterdam.
Friederike wordt op 16 februari via Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz.
Na de oorlog wordt haar dood vastgesteld op 19 februari 1943. Friederike Holzmann is dan 61 jaar.
Elisabeth Kratzenstein wordt samen met haar man Leon gedeporteerd naar Westerbork en van daaruit naar Auschwitz. Daar komen ze aan op 20 juli 1943. Na de oorlog wordt hun beider dood vastgesteld op 23 juli 1943. Elisabeth is dan 37 jaar oud.
Bronnen: Archief Gooi en Vecht Historisch, Arolsen Archief, Nationaal Archief, Noord-Hollands Archief, Joods Monument, Bundesarchiv.