Marktstraat 18 Naarden

Betje Heijlbron
Naarden 12 mei 1887 – Sobibor 20 maart 1943

Sara Heijlbron
Naarden 21 juli 1888 – Bevrijd

Het is een vreemde geschiedenis, die van de 2 zusters Heijlbron. Ze woonden in Naarden op hetzelfde adres (Marktstraat 18), werden op dezelfde dag gedwongen naar Amsterdam te verhuizen en woonden ook daar een tijd op hetzelfde adres. Maar dan scheiden hun wegen. De oudere zus Betje wordt gedeporteerd naar Westerbork en vandaar naar haar eindbestemming Sobibor. Haar zus Sara overleeft de oorlog. Vermoedelijk in Amsterdam.
In onderduik? Er is niets over bekend. Een raadsel.

Betje (Naarden 12 mei 1887) en Sara Heijlbron (Naarden 21 juli 1988) zijn de oudere zussen van Salomon Philip Heijlbron (Naarden 28 januari 1892). Met z’n drieën zijn ze eigenaar van de manufacturenwinkel aan de Markstraat 18. Beide zussen wonen ook op dat adres. Hun broer woont met zijn gezin aan de Turfpoortstraat 45.

Het winkelpand Marktstraat 18 Naarden.

In 1941 moeten ze zich laten registreren als jood. Ze krijgen een stempel “J “ in hun persoonsbewijs. Later dat jaar worden ze verplicht de winkel te sluiten. Door de Duitsers wordt later een zaakwaarnemer in de winkel aangesteld. Maar voor het zover was had Sara al veel goederen bij anderen in bewaring gegeven. Een lijst met namen waar die spullen waren viel later in handen van de Duitsers. Waarop, volgens de verhalen, een aantal mensen op die lijst gearresteerd en verhoord werden.

Foto: het persoonsbewijs van Sara Heijlbron met het stempel waarmee ze als jood werd aangemerkt.

In 1942 begon de deportatie van joden naar Amsterdam. Het vertrek van Sara en Betje was op 3 juli. In Amsterdam werden ze gehuisvest op het adres Rechtboomsloot 95-1. Het jaar daarop, op 13 maart 1943, wordt Betje gedeporteerd naar Westerbork. Al een paar dagen later, op 17 maart, volgt deportatie naar Sobibor. Gelijk na aankomst, op 20 maart, wordt ze vergast. Ze was toen 55 jaar.

Hoe Sara aan deportatie kon ontsnappen is niet bekend. Wel is er nóg een adres geregistreerd waar ze in Amsterdam gewoond heeft: Noorder Amstellaan 106. Ze heeft gewerkt als hulp in de huishouding in rusthuis Landers Spanjaard, Watteaustraat 3. Na de oorlog kwam ze weer terug naar Naarden. Ze was toen 57 jaar. Met behulp van een bevriende makelaar kon ze haar pand aan de Markstraat in augustus 1945 weer betrekken en heropende ze haar winkel.
Op haar 65ste verkocht ze de winkel en verhuisde naar Huizen. Daar overleed ze op 12 oktober 1976.

Ze was de enige van de familie Heijlbron die de oorlog overleefde. Voor de omgekomenen liet ze een gedenkteken plaatsen op de joodse begraafplaats in Naarden.

Het gedenkteken dat Sara liet oprichten voor haar omgekomen familieleden

Bronnen: Henk Schaftenaar De Omroeper Stichting Vijverberg jrg. 25, 26 en 28, Arolson Archieven, Joods Monument.