Graaf Wichmanlaan 41 Bussum

Op 1 november 1904 trouwt Marie in Amsterdam met Israël van Essen. Ze gaan wonen in Zwolle en krijgen daar twee zoons: in 1905 wordt Emanuel geboren en zeven jaar later, in 1912, Siegfried die Frits wordt genoemd. Israel van Essen is koopman, Marie huisvrouw.

Er is niet veel bekend over de familie van Essen. We weten dat Emanuel niet meer is meeverhuisd naar de Wichmanlaan, hij is dan 23. Frits gaat aan het werk als vertegenwoordiger in papier. In 1931 wordt hij vrijgesteld van militaire dienst. Hij wordt buitengewoon dienstplichtig, omdat zijn broer al in dienst is geweest.

Op enig moment – niet duidelijk is wanneer precies – woont Frits in Antwerpen. Van daar keert hij in januari 1936 terug naar de Wichmanlaan in Bussum. Vervolgens woont hij op twee verschillende adressen in Amsterdam voordat hij zich op 20 maart 1941 weer laat inschrijven op de Wichmanlaan. Mogelijk heeft hij dat gedaan om zijn moeder tot steun te zijn: kort daarvoor, in december 1940 is zijn vader Israel overleden en in Bussum begraven op de joodse begraafplaats.

Vanuit Scheveningen is Frits van Essen samen met Tiny naar Westerbork gedeporteerd en daarvandaan op 21 september 1942 naar Auschwitz. Tiny is daar na aankomst vermoord op 24 september. Frits moest eerst nog twee weken dwangarbeid doen voor hij ook, op 7 oktober, is vermoord.

Zijn moeder, Marie van Essen-Joles, is op 22 januari 1943, verhuisd naar Amsterdam, de Courbethstraat 9. Uit documenten waarop de Duitsers de inboedel beschrijven van de woning van de joodse Marie Joles aan de Wichmanlaan, blijkt dat het huis in beslag is genomen. De waarde van de inboedel wordt vastgesteld op 795 gulden. Het huis is daarna door de Duitsers verkocht aan Hans Friedrich Hartleb, een Duitser, die in Bussum een banketbakkerij had. Hartleb was lid van de Duitse nazi-partij NSDAP en kocht meerdere panden op van joodse eigenaren.

Marie van Essen heeft maar kort in Amsterdam gewoond. Want al twee maanden later, op 23 maart wordt zij vanuit Westerbork naar Sobibor gedeporteerd, waar ze op 26 maart is vermoord.

Emanuel van Essen, de broer van Frits overleeft de oorlog. Hij overlijdt in 1992 in Baarn.

Bronnen: Joods Monument, Oorlogsbronnen, Joods Weekblad, Stadsarchief Amsterdam, Digitale collectie Kamp Westerbork, Oorlogsgravenstichting, Noord Hollands Archief, Sterbebücher Auschwitz, Nationaal Monument Oranjehotel Geni.com, Genealogieonline, Arolsen, archief Gooise Meren.