Burgemeester ’s Jacoblaan 56 Bussum

Wanda Verduin-Vijevano
20 augustus 1925 – Auschwitz februari 1944

Abraham (roepnaam Albert) Verduin had samen met zijn broer Leon een dameshoedenfabriek in de Rapenburgstraat in Amsterdam. Albert trouwde in 1923 met Anna (roepnaam Annie) Vijevano. Ze kregen twee kinderen, Wanda en Ernst.

De kinderen gingen naar de Montessorischool in Amsterdam. In 1934 verhuisde het gezin naar de Burgemeester ’s Jacoblaan in Bussum.

Albert en Annie waren allebei joods, maar niet praktiserend – beter gezegd areligieus. Onafhankelijk van elkaar hadden zij zich al jong laten uitschrijven als lid van de Joodse Gemeente. In Bussum bouwden zij een uitgebreide kring op van vrienden en kennissen, van wie een deel joods was.

Ze voelden zich verantwoordelijk voor hun ouders en het personeel van hun bedrijf.

In september 1941 mochten de kinderen Ernst en Wanda door de anti-joodse maatregelen van de bezetter niet meer naar school. Eind van dat jaar gingen ze allebei naar het speciaal voor joodse kinderen opgerichte Amsterdamsch Lyceum. In Bussum brachten Ernst en Wanda, hoe jong ze ook waren, illegale blaadjes rond. In het gezin was vanaf het officiële begin van de oorlog in 1939 regelmatig, ook met de kinderen, over het naderende onheil gesproken.

In april 1942 dwong de bezetter het gezin te verhuizen naar Amsterdam. In de zomer van dat jaar werden de ouders van Albert en Annie alle vier gedeporteerd naar Westerbork. Enkele maanden later zijn ze daar vermoord. Dat laatste wisten Albert, Annie en de kinderen toen nog niet. Maar ze maakten zich geen enkele illusie. Ernst schreef later: “Voor ons was het halverwege 1942 al duidelijk: deportatie leidde naar de dood.”

De deportatie van de grootouders was voor het gezin aanleiding om plannen te maken om onder te duiken.

Maar acht dagen voordat ze de plannen ten uitvoer zouden brengen, werden ze opgepakt. Niet verraden, maar op 14 januari 1943 ‘gewoon’ opgehaald door twee Nederlandse politieagenten en een Duitse soldaat. Ze werden naar de Hollandse Schouwburg gebracht.

Van daaruit werd het gezin een paar dagen later gedeporteerd naar Kamp Vught. In de zomer van 1943 werd Albert Verduin naar een strafkamp in de buurt van Venlo afgevoerd. Zijn vrouw en kinderen zouden hem nooit meer terugzien. Waarschijnlijk is hij in Auschwitz omgekomen.

Wanda en Ernst werden op 11 september 1943 eerst naar Westerbork en niet veel later naar Auschwitz gedeporteerd. Daar werden ze allebei te werk gesteld.

Wanda werd er slachtoffer van de gruwelijke nazi-praktijken van dokter Josef Mengele. Voor een van zijn medische experimenten spoot hij haar in met tyfus. Wanda overleefde dat niet.

Ernst overleefde drie concentratiekampen. Ook zijn moeder Annie Verduin-Vijevano overleefde de oorlog. Zij kwam na de oorlog via een uitwisselingsproject van het Rode Kruis in Zweden terecht. Op 1 augustus 1945 konden moeder en zoon elkaar weer in de armen sluiten. Ze gingen weer in Bussum wonen. Annie overleed in 1997, Ernst in 2021.

Gebaseerd op het artikel dat Margreet de Broekert voor het Bussum Historisch Tijdschrift schreef.

Steentjes zijn gelegd door nabestaanden, niet door stichting Struikelstenen Gooise Meren.