Bisonstraat 13 Bussum

Herman de Raaij
Amsterdam 7 oktober 1891 – Auschwitz 10 september 1942

Petronella de Raaij-Moscoviter
Amsterdam 24 oktober 1894 – Auschwitz 10 september 1942

Leon de Raaij
Palembang 6 januari 1923 – Polen 30 juni 1943

Op 23 februari 1922 trouwt Herman met Petronella Moscoviter, Nellie. Samen reizen ze door het werk van Herman per schip de hele wereld over. Ze gaan wonen in Palembang op Sumatra in Indonesië als dat Hermans standplaats wordt. Daar wordt, op 6 januari 1923 hun zoon Leon geboren.

Herman en Nellie zijn echte wereldburgers. Er zijn foto’s van bezoeken aan Londen en Parijs. Na Palembang wonen ze ook nog in Cartagena in Colombia, in Caracas, Mene Grande en Maracaibo in Venezuela en op Curaçao. Op foto’s van die reizen is te zien dat zij zich aan boord van de schepen vermaken met spelletjes als zaklopen.

Vanaf maart 1932 woont het gezin in Bussum en op 14 september 1941
betrekken ze de woning aan de Bisonstraat 13.

Leon gaat al heel jong, in 1939, hij is dan 16, scheikunde studeren aan de TU Delft en wordt lid van het Delftsch Studentencorps. Hij woont daar het laatst op Oude Delft 47, een groot studentenhuis.

Hij weet heel lang zijn joodse achtergrond verborgen te houden, maar in de zomer van 1942 verdwijnt hij uit Delft. Hij wordt door vrienden gesignaleerd in Friesland en later in Amsterdam en hij zegt tegen hen dat hij met zijn ouders naar Zwitserland wil vluchten.
Zwitserland is neutraal en relatief gastvrij voor joodse vluchtelingen. Leon regelt valse papieren en vertrekt met zijn ouders Herman en Nellie naar Zwitserland. Maar het plan mislukt. In de buurt van de Frans-Zwitserse grens worden zij tegengehouden, gearresteerd en in de gevangenis van Belfort opgesloten. Van daaruit worden zij overgebracht naar Drancy, het internerings- en doorgangskamp ten noorden van Parijs. Vanuit kamp Drancy zijn in de oorlog 70.000 joden gedeporteerd.

In november 1942 wordt Leon door de politie van Delft gezocht. Het algemeen politieblad meldt dat hij ervan wordt verdacht dat hij van woonplaats is veranderd zonder dat te melden – een omschrijving die wordt gebruikt voor joden die zijn ondergedoken.
Maar Leon is op dat moment al in Auschwitz.

Want Herman, Nellie en Leon de Raaij zijn op 7 september 1942 met transport nummer 29 uit Drancy naar Auschwitz gedeporteerd. Van de 1000 mensen op dit transport zijn er meteen na aankomst 889 vermoord. Onder hen Herman en Nellie de Raaij. 59 Mannen en 52 vrouwen worden te werk gesteld. Het is aannemelijk dat Leon, 20 jaar, jong en sterk, bij die groep hoorde. Hoe het daarna verder is gegaan met hem is onduidelijk. Volgens officiële documenten is hij op 30 juni 1943 omgekomen in Polen.

Bronnen: Nabestaande van de familie De Raaij die beschikt over documenten, informatie en fotoalbums. Mémorial de la Shoah.